Can Yücel

Can Yücel, 1926′da İstanbul’da doğdu.Hasan Ali Yücel’in oğludur.

Ankara ve Cambridge üniversitelerinde Latince ve Yunanca okudu. Çeşitli elçiliklerde çevirmenlik, Londra’da BBC’nin Türkçe bölümünde spikerlik yaptı.

Can Yücel

Askerliğini Kore’de yaptı. 1958’de Türkiye’ye döndükten sonra bir süre Bodrum’da turist rehberi olarak çalıştı. Ardından bağımsız çevirmen ve şair olarak yaşamını İstanbul’da sürdürdü. 1956 yılında Güler Yücel ile evlendi. Bu evlilikten iki kızı (Güzel ve Su) ve bir oğlu (Hasan) oldu.

Son yıllarında Datça’ya yerleşti ve her hafta Leman, her ay Öküz dergilerinde yazıları ve şiirleri yayımlandı. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel`e hakaretten yargılanan Yücel, 18 Nisan seçimlerinde ÖDP`nin İzmir 1. sıra milletvekili adayı oldu. 12 Ağustos 1999 gecesi ölen şair, çok sevdiği günebakan çiçekleriyle uğurlanarak Datça’ya gömüldü.

Yazarlığı

Can Yücel, 1945-1965 yılları arasında `Yenilikler`, `Beraber`, `Seçilmiş Hikayeler`, `Dost`, `Sosyal Adalet`, `Şiir Sanatı`, `Dönem`,`Ant`, `İmece` ve `Papirüs` adlı dergilerde yazdı. Daha sonraları `Yeni Dergi`, ‘Birikim`, `Sanat Emeği`, `Yazko Edebiyat` ve `Yeni Düşün` dergilerinde yayımladığı şiir, yazı ve çeviri şiirleri ile tanınan Yücel, 1965`ten sonra siyasal konularda da ürün verdi. 12 Mart 1971 döneminde Che Guevara ve Mao’dan çeviriler yaptığı gerekçesiyle 15 yıl hapse mahkum oldu. 1974’de çıkarılan genel afla dışarı çıktı. Dışarı çıkışının ardından hapiste yazdığı Bir Siyasinin Şiirleri adlı kitabını yayımladı. 12 Eylül 1980 sonrasında müstehcen olduğu iddiasıyla “Rengahenk” adlı kitabı toplatıldı.

1962′de İngiltere’deyken, 1709 yılından kalma, Latin harfleriyle taş baskısı olarak basılmış bir Türkçe dilbilgisi kitabı bulması geniş yankı uyandırdı.

Şiirlerinde argo ve müstehcen sözlere çok sık yer veren, bu nedenle zaman zaman dikkatleri üzerine çekip koğuşturmaya uğrayan Yücel, ilk şiirlerini 1950 yılında `Yazma` adlı kitapta toplamıştır.

Can Yücel, taşlama ve toplumsal duyarlılığın ağır bastığı şiirlerinde, yalın dili ve buluşları ile dikkati çekti. Can Yücel’in ilham kaynakları ve şiirlerinin konuları; doğa, insanlar, olaylar, kavramlar, heyecanlar, duyumlar ve duygulardır. Şiirlerinin çoğunda sevdiği insanlar vardır. ‘Maaile’ şairin kitaplarından birine koyduğu bir ad. Can Yücel için ailesi çok önemlidir: eşi, çocukları torunları, babası.. Bu insanlarla olan sevgi dolu yaşamı şiirlerine yansımıştır. ‘Küçük Kızım Su’ya’, ‘Güzel’e', ‘Yeni Hasan’a Yolluk’, ‘Hayatta Ben En çok Babamı Sevdim’ bu sevgi şiirlerinden bazılarıdır.

Can Yücel ayrıca Lorca, Shakespeare, Brecht gibi ünlü yazarların oyunlarından çeviriler yaptı. Shakespeare çevirileri (Hamlet, Fırtına, Bir Yaz Gecesi Rüyası) aslına tam olarak bağlı kalmasa da son derece başarılıdır. Shakespeare’in ünlü ‘to be or not to be’ sözünü ‘bir ihtimal daha var, o da ölmek mi dersin’ şeklinde Türkçeleştirmiştir. 1959′da ilk baskısı yayımlanan ‘Her Boydan’ adlı kitabında dünya şairlerinin şiirlerini serbest ama çok başarılı bir biçimde Türkçeye çevirmiştir.

YAPITLARI

Yazma (1950)
Sevgi Duvarı (1973)
Bir Siyasinin Şiirleri (1974)
Ölüm ve Oğlum (1976)
Şiir Alayı (1981, ilk dört şiir kitabı)
Rengâhenk (1982)
Gökyokuş (1984)
Beşibiyerde (1985, ilk beş şiir kitabı)
Canfeda (1985)
Çok Bi Çocuk (1988)
Kısa Devre (1990)
Kuzgunun Yavrusu (1990)
Gece Vardiyası (1991)
Güle Güle-Seslerin Sessizliği (1993)
Gezintiler (1994)
Maaile (1995)
Seke Seke (1997)
Alavara (1999)
Mekânım Datça Olsun (1999)

ŞİİRLERİ

Akdeniz Yaraşıyor Sana
Akis
Al Bir Uzun Hava
Anayasası İnsanın
Arkamdan Konuşmasınlar Diye
Aslandan Al Haberi
Âşık Ölmez
Ay! Ay! Ay!
Baharla Ölüm Konuşmaları
Bayramlık
Bi Damlacık
Bir Ölüm İlanı
Buluşmak Üzere
Can'ın Mezartaşı'na
Cankurtaranla
Çalındı
Değişik
Değişim
Dostum Samaripa'ya Mektup
Dörtlük
El Tutuşa Tutuşa
Epigram
Erotizma
Fitilli
Götümser
Güler Yüzümle
İmana Geldim
İrtihal
İşçi Marşı
İşte Bu İş
İtiraf
Kaçamak
Kayıp Çocuk
Kibar Hırsızın Türküsü
Kimesne Öldü
Küçük Kızım Su'ya
Mare Nostrum
Menapoz
Metamosmoris
Muhabbet
Mülemma
Övgü
Poetika
Prova
Rembrandt'ın Resmi Üzre
Rıfat'a
Sen Sağ Ben Selâmet
Sevgi Duvarı
Suda
Şiir Dikeni
Taksim Mitinginden İzlenim
Ukte
Ve Komiser Kolombo
Yapraktı

ŞİİR ÇEVİRİLERİ

66. Sone - William SHAKESPEARE
Alla`sen Söyle Nedir Aşkın Aslı Astarı! -  Wystan Hugh AUDEN
Amerika Amerika Olsun Yeniden - Langston HUGHES
Ayrım - ZAHRAD
Bahçe - Ezra POUND
Deniz Meltemi - Stéphane MALLARMÉ
Gönüllü Ölü - Charles BAUDELAIRE
Sardalyeci Kadınların Türküsü - Jacques PREVERT
Oy Reis! Koca Reis!  - Walt WHITMAN
Yapracığı Gören Balık - ZAHRAD

BESTELENEN ŞİİRLERİ

Değişik, Yeni Türkü - Başka Türlü Birşey
Sevgi Duvarı, Ahmet Kaya - Sevgi Duvarı
Yapraktı, Yeni Türkü - Başka Türlü Birşey

HAKKINDA YAZILANLAR

Can YÜCEL'in Şiir Çevirileri - Sabahattin EYÜBOĞLU

Alıntıdır.